درباره رفوگر:
ابزار و وسایل رفوگری، انواع گره در سر ریشه های قالی، شیرازه، چرم دوزی، ریشه دوزی، زنجیره، سوف بافی، بید خوردگی، ترمیم پارگی، چله کشی، تارکشی، پود کشی پارگیهای وسیع، سوزانکاری و مرمت پارگی کنار قالی و انواع مرمت آسیب دیدگی قالی را توضیح می دهد.
فرش همواره به دلایل مختلف از جمله فرسایش، مجاورت با مواد شیمیایی، ضربه، آتش و … همواره در معرض آسیب قرار دارد و همین امر باعث شده کار رفو و رفو گری در جهت ترمیم استادانه بخش های آسیب دیده از اهمیت زیادی برخوردار شود.
مرمت پارگی کنار قالی
در پارگی کنار قالی ۳ طرف قسمتی که مرمت می گردد، فرش قرار دارد و طرف دیگر آن شیرازه است. در این نوع پارگی، بعد از چله کشی و گذاشتن چند چله به منظور شیرازه، القاج (پود کشی) می کنند. در این حالت، بهتر است پود کشی به صورت منفصل و در یک طرف قالی انجام گیرد که بعد از پود کشی آن را به کارگاه وصل می کنند و بعد هر سه گوشه آن را از نخ چله اضافی تمیز می کنند و گره های اضافی آن را درآورده و سر پودهای خود قالی را چیده و آنها را نیز تمیز می نمایند.
اگر قالی تخت باشد، یک رج پود را به صورت عکس دفعه قبل از تار عبور داده و سر پود را دور شیرازه پیچیده و با خامه ای که داخل سوزن قرار دارد، از کمی پایین تر از شیرازه پاره شده، داخل شیرازه نموده و از سر پاره شیرازه می آورند و آن را دور پود و ۴ تار شیرازه معین مخصوص بافت شیرازه قالی می پیچانند.
اگر قالی لول باشد، بعد از رد کردن پود کلفت از لا به لای تارها، پود نازک را نیز کشیده و سپس عمل شیرازه پیچی را انجام می دهند. در قالی نیم لول نیز دو پود یک اندازه و به صورت برعکس یکدیگر از میان تارها عبور داده و شیرازه پیچی را انجام می دهند.
عمل مرمت پارگی و از بین رفتن قسمتی از فرش به صورت عرضی: قالی را از پشت بر روی میز پهن نموده، ابتدا دو قسمت فرش را به صورت جداگانه هستند، یک قسمت را که با میخ و اگر فرش ریز بافت باشد، با سوزن از عرض بر روی چارچوب بزرگ (کارگاه) نصب می کنند. قسمت پایینی فرش را نیز به همان صورت مذکور در بالا با میخ به کارگاه می گویند. البته باید این دو تکه جدا شده از فرش به اندازه آسیب دیدگی (رجهای از بین رفته) از هم فاصله داشته باشند. سپس این دو تکه را با سوزن و نخ چله با نخ دو گره، به صورت زیگزاگ به هم می دوزند و پس از آن متناسب با نوع قالی، تارکشی و پود کشی را انجام داده و عمل گره زدن را انجام می دهند.
وازه های کلیدی: رفوگری، قالی، شیرازه، گره، تارکشی، چله کشی، بیدخوردگی، مرمت پارگی، ریشه دوزی، چرم دوزی، سوزن کاری
سر شکافتن قالی
انواع گره در سر ریشه های قالی
نخ دو گره
شیرازه یا لواردوزی
شیرازه متصل ۱۰
شیرازه منفصل ۱۲
شیرازه حصیری ۱۳
چرم دوزی ۱۵
ریشه دوزی ۱۶
ریشه دوزی به روش مغزی ۲۲
ریشه دوزی قالی به روش مغزی نوع اول ۲۳
ریشه دوزی قالی به روش مغزی نوع دوم
بید خوردگی ۳۰
ترمیم بید خوردگی در قالیهای معمولی و متداول خانگی ۳۰
بید خوردگی از روی فرش ۳۳
آسیب دیدگی و سائیدگی قالی از پشت (در قالیهای کف ساده) ۳۵
ترمیم پارگی وسیع و کوچک ۳۶
چله کشی (تار کشی) پارگیهای وسیع ۶۵
طریقه سوزن کاری در پوسیدگی سطح وسیعی از قالی در طول ۶۵
ترک خوردگی ۶۷
جفت کردن ۶۷
ترمیم قالی که پود آن سالم ولی تارهای آن از بین رفته باشد ۶۷
مرمت پارگی کنار قالی ۶۸
پرداخت یا موگیری ۷۲
اتوکشی قالی ۷۲
سر نخ گیری ۷۴
لکه گیری ۷۶
گر چه در فرهنگ معین “رفو” به معنی “دوخت پارگی ها و سوراخها به نوعی که به سهولت معلوم نشود” آمده و در فرهنگ فارسی عمید نیز رفو، “دوختن پارگی و سوراخ بطوریکه رد آن به آسانی معلوم نشود” معنی شده است، اما از لحاظ فنی و در هنر قالیبافی، تعمیر و ترمیم استادانه بخش های آسیب دیده قالی به گونه ای که به راحتی قابل تشخیص نباشد را رفوگری می دانیم.
فرش همواره به دلایل مختلف از جمله فرسایش، مجاورت با مواد شیمیایی، ضربه، آتش و … همواره در معرض آسیب قرار دارد و همین امر باعث شده کار رفو و رفو گری در جهت ترمیم استادانه بخش های آسیب دیده از اهمیت زیادی برخوردار شود.
همچنین عیوب دیگری حین تولید فرش بوجود می آیند که اکثراً حاکی از عدم دقت و یا سهل انگاری در کاربرد و استفاده از مواد اولیه مصرفی غیر مرغوب و رعایت نکردن اصول بافت صحیح می باشد. از جمله عیوب شایع در این مورد، عیب ابعاد فرش می باشد. بعد از تولید فرش باز هم امکان بروز آسیب وجود دارد، که به نحوه نگهداری و استفاده صحیح از فرش برمی گردد. به عنوان مثال جنس فرش خود عاملی ست که باعث جذب بعضی حشرات آسیب رسان به فرش می شود. آسیبهایی که بر فرش وارد می شوند بر دو نوع می باشند که شناسایی آنها اهمیت بسیاری در رفو و مرمت فرش دارد. این موارد را آسیب های کلی و آسیب های جزئی تشکیل می دهند.
آسیب های کلی اکثراً نیازمند صرف وقت و هزینه بسیاری هستند وممکن است در مواردی از برطرف کردن این گونه عیوب صرف نظر کنند، که بیشتر در مورد فرشهایی صادق است که از ارزش هنری و قدمت کمتری بهره مند هستند.
معمولاً رفوگران آسیب هایی را جزئی می نامند که نیازمند ترمیم و تعویض تمام عناصر اصلی و شالوده فرش نباشد، در برخی موارد ممکن است اصلاح و ترمیم یک آسیب جزئی وقت و دقت بیشتری نسبت به یک رفوی کامل را طلب کند، اما در کل هزینه و مواد کمتری راصرف میکند.